Zaid Fiillerde Türetim

وَ إِنْ كَانَ الْفِعْلُ الزَّوَئِدًا عَلَى الثُّالاَثِىُّ فَالْمَصْدَرُ الْمِيمِىُّ وَ الزَّمَانُ وَ الْمَكَانُ وَ الْمَفْعُولُ مِنْ كُلِّ بَابٍ يَكُونُ وَزْنِ مُضَارِعِ الْمَجْهُولِ مِنْ ذَلِكَ الْبَابِ إِلاَّ أَنَّكَ تُبَدَّلُ حَرْفَ الْمُضَارَعَةِ بِالْمِيمِ الْمَضْمُومَةِ وَ الْفَاعِلُ مِنْهُ بِكَسْرِ الْعَيْنِ

وَ إِنْ كَانَ الْفِعْلُ bu zaman kadar sülasi mücerred üzerinden konuştuk ama eğer fiil zaid fiil ise, عَلَى الثُّالاَثِىُّ sülasi üzerine zaid ise, yani sülasi mezid bir fiil için: فَالْمَصْدَرُ الْمِيمِىُّ masdar-ı mimi, وَ الزَّمَانُ ism-i zaman, وَ الْمَكَانُ ve ism-i zaman, وَ الْمَفْعُولُ ve ism-i meful vezinleri, مِنْ كُلِّ بَابٍ bütün bablar için, يَكُونُ olur, وَزْنِ مُضَارِعِ الْمَجْهُولِ meçhul muzari fiilin vezninden olur, مِنْ ذَلِكَ الْبَابِ bu bablar. إِلاَّ ancak, أَنَّكَ sen ki, تُبَدَّلُ değiştirirsin, حَرْفَ الْمُضَارَعَةِ muzari harfini (ya olan muzari harfini), بِالْمِيمِ mim harfi ile ama öyle mim harfi ki; الْمَضْمُومَةِ dammeli olan mim ile. وَ الْفَاعِلُ ve ism-i faili ise; مِنْهُ sülasi mezidden, بِكَسْرِ الْعَيْنِ ayn harfinin kesresiyledir.

Metnin Toplu Manası; Sülasi mezid fiiller için ism-i zaman, ism-i mekan ve masdar-ı mimi, ism-i meful kalıbı tüm bablar için o mezid olan sülasi fiilin meçhul muzari fiilinden yapılır ama meçhul muzari fiilin başındaki dammeli ya harfi dammeli mim harfi ile değiştirilir. İsm-i fail yapmak için ise ortaya çıkan kalıbın aynul fiilini kesreli yaparız.

İsm-i zaman, Mekan ve Masdar-ı Mimi ve İsm-i Meful kalıbındaki aynül fiili kesreli yaparsak o zaman ism-i faili elde ederiz.